Fokker

De lichtinval, maakt de foto tot kunst. Een foto waarop de hoofdpersoon het licht zelve is, waarbij de overige entourage in het schemer, wortel staat te schieten. De fotograaf in kwestie, had zich daarbij overtroffen. Enfin, iedere blinde kip pikt z’n graantje mee.  De man telde sowieso z’n zegeningen, dat hij op de Treptowwielerbaan in Berlijn, de huisfotograaf was. Treptow, een als levensgevaarlijk bekendstaande wielerpiste, waar de onderwerpen voor het oprapen lagen.  Soms letterlijk, als er weer een stayer als een plat geslagen vlieg van de baan werd geschraapt. Op die ene bewuste dag, géén bloedspatten op z’n statief, maar Bruno Demke voor de lens.

Demke, de winnaar van de Grote Prijs van Berlijn.  Geen schokkende overwinning, hooguit goed voor een artikel in de Berlijnse Zeitungs. Een foto, die ook een aardig beeld geeft van de  Duitse samenleving, van vóór de Eerste Wereldoorlog. Een samenleving die zich collectief aan het warmlopen was, voor een oorlog, en wat nog meer moest komen. Behalve de mooie lichtval, ademt de de hele foto een sfeer van Pruisisch militarisme, waarbij Teutoonse koppen, met een blik van, ‘wachten jullie maar af’, je aanstaren. Een foto waar het spreekwoord van Jacob Cats, een diepere betekenis krijgt:  (‘Wanneer een mof is arm en kaal, dan spreekt hij bescheiden taal. Maar komt hij tot een hogere staat, dan doet hij God en mens kwaad’.) Die ouwe Cats toch…

Terug naar de winnaar op de plaat, want Bruno Demke, een redelijk stayer afkomstig uit de krochten van Berlijn. Demke, vanaf 1906 tot 1914 winnaar van zesentachtig koersen, goed voor  tweehonderdduizend goudmark. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, was de Berlijnse rolrijder er als de kippen bij, om zich  als piloot bij de Fliegertruppe des Kaiserreich aan te melden. Waarbij hij z’n plekje in het Walhalla veilig stelde, door het IJzeren Kruis eerste klas te verdienen. De man vloog met zijn in brand geschoten vliegtuig, meer dan veertig kilometer over de Engelse linies.
Als zwaargewonde oorlogsheld, werd Demke naar de heimat getransporteerd. Herstelt, steeg hij op  24 augustus 1916 op van  het vliegveld van Döberitz ergens in de buurt van Berlijn.

Tien minuten later, hoog in de lucht, stokte de motor van z’n rode dubbeldeks Fokker. Vliegtuig en piloot sloegen even later te pletter.

Bron: Sport-Album der Radwelts, jaargangen 1906 tot en met 1914. Kriegs-Album der Radwelt jaargang 1916.

Kanonnier

11 November, Wapenstilstandsdag. Het einde van de Eerste Wereldoorlog, in Frankrijk, België én Engeland groots herdacht. Meer dan negen miljoen jongens bliezen op de slachtvelden van Vlaanderen en Noord-Frankrijk hun laatste adem uit. Eén van hen was Marius Thé.

De Duitse pers noemde hem de Koning van de Gangmakers. Een curieuze bijnaam. Fransman, Marius Thé, wekelijks actief als gangmaker op de levensgevaarlijke Duitse wielerbanen, met zijn tientallen al dan niet dodelijke ongelukken. Marius wist daar alles van. In 1902 tijdens de Grote Prijs van Leipzig, een stayerskoers over honderd kilometer hoorde Marius die ene gevreesde, weeë klap. Zijn renner, Tom Linton had zojuist, met z’n voorwiel, de achterkant van de motor geraakt. Met gebroken botten, en ander enge, inwendige kneuzingen verbleef Tom maandenlang in een Duitse krankenläger.

Voor Marius Thé geen rede om te stoppen. Integendeel, want Paul Dangla, een voormalige boekhouder afkomstig van het Franse platte land, naam de plaats van Tom in. Op 18 juni 1904 vonden Marius en Paul, (zie foto), zich zelf terug aan de start van het Golden Rad von Magdenburg. In de zuiging van Marius’ motor, met tachtig kilometer in het uur, kreeg Paul een klapband. Een week later stond Thé aan het vers gedolven graf van zijn vriend Paul. De laatste werd begraven op het cimetiére de Dolmayrac in zijn geboorteplaats l’ Agen. Ter waarschuwing voor adrenalinejunks in spé, werd Paul’s stayersfiets op zijn graf geplaatst. Precies een eeuw later werd deze bruusk gestolen, maar dat terzijde.

Marius Thé dus. Die meer dan vijftien jaar actief was, in zijn bloedlinke stiel. Een wonder dat hij het zonder ongelukken er van af bracht. Evengoed werd Marius niet oud. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, meldde de gangmaker zich als vrijwilliger bij het Franse leger. Brigadier, kanonnier Marius Thé van het 13e Regiment artillerie, sneuvelde tijdens de slag om Arois op 10 september 1915.  Marius Thé, drieënveertig jaar, werd samen met zevenhonderd gevallen makkers, begraven in een zogenaamde kameradengraf.

Bron: Album der Radwelt jaargangen, 1902 tot en met 1915, Memorial website van de Franse Oorlogsbegraafplaatsen.

Ratten, heel veel ratten

August Fossier, links, gangmaker van zijn broer Honoré Fossier

11 November 1918, de dag dat de ‘Groote Oorlog’ eindigde. Ruim acht miljoen  gesneuvelden. Jongens, weg gerukt uit hun jeugd. Vechtend aan het Westfront. Vier jaar lang overlevend in vochtige loopgraven, de hel, op een paar vierkante kilometer.

Slaapgebrek, kou, regen, honger, dorst, modder en ratten. Héél veel ratten. De stank van ontbindende lijken. Om uiteindelijk de sterven voor Kaiser, und Vaterlant, en andere nationalistische idioten. Op de oorlogskerkhoven in West-Vlaanderen en Noord-Frankrijk liggen die jongens te wachten op de jongste dag. Op hun graf een wit steentje met naam en rangnummer. Eindeloze rijen.

Ook de laatste rustplek voor Auguste Fossier. August, een voormalig wegrenner, ruilde zo rond 1902 zijn fiets om voor een gangmaakmotor. August werd de vaste gangmaker van zijn broertje Honoré.  Succesvol zijn ze niet écht geweest. Zeker niet op de Duitse wielerbanen van vóór de Eerste Wereldoorlog,  de premier league  van het stayeren. In de  lange, pijnlijk nauwkeurig genoteerde, uitslagenlijsten gepubliceerd in de jaargangen van Radwelt, kom je de broertjes Fossier niet tegen.

De jongens Fossier waren gebonden aan de koersen, gehouden in hun vaderland Frankrijk. Ach wat maakt dat ook uit. Dit stukje gaat over gangmaker August Fossier. Die op de allereerste dag van het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, zich kon melden bij het Franse Leger, waar hij toegewezen werd als ‘cyclist’. Het monster van de ziektes, heerser in de loopgraven kreeg uiteindelijk ook August te pakken.

In 1915 werd de voormalige gangmaker getroffen door tyfus. August Fossier zou nooit meer op z’n gangmaakmotor zitten. Ergens in mei 1915 blies  August zijn laatste adem uit. August Fossier, eenenveertig jaar, liet een vrouw en drie kinderen achter.

Overlever

Dan was er ook nog Willy Hesslich, man van vele veldslagen.  Een veteraan, die tijdens de Eerste Wereldoorlog als Feldwebel, vocht voor zijn kaiser und vaterland. Willy, voor hij zijn plekje in de loopgraven innam, eerst gehard als gangmaker op de Duitse wielerbanen, waar de dood nooit ver weg was. Tientallen stayers  en gangmakers waren óf verongelukt, dan wel voor het leven getormenteerd.
Hesslich, overleefde de bloedlinke wielerbanen maar kwam ook ongeschonden van de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog. Willy, sinds 1905 gangmaker, leidde twee jaar nadien  Kurt Rosenlöcher naar drieëndertig overwinningen. Een getal dat niet genoeg geroemd kan worden.  Hesslich, afkomstig uit Dresden, maakte van een ‘halve stayer’ een hele. Albert Schipke, een stayer van nét niet, zal zijn gangmaker altijd dankbaar zijn.  Willy voerde Albert in 1911 naar het Meisterschaft von Preusen.
Die ouwe Duitse gangmaker  kon je niets meer wijs maken. De man had zó vaak de dood recht in diens muil geloerd. Ook op de Rijswijkse wielerbaan van 27e mei 1923. Stayerskoers  over twee manches, waar Hesslich  samen met z’n renner Rosellen waren gecontracteerd.
Of Willy voor de start bang was? Hooguit maakte hij zich zorgen om de kwaliteit van z’n motor. De economie van Duitsland lag op z’n kont. Geldontwaarding. De Republiek van Weimar. Straatgevechten tussen communisten en ‘Freikorpsen.’
Niets meer te verkrijgen. Laat staan nieuwe banden voor z’n gangmaakmotor. En dat laatste kostte Willy letterlijk z’n kop. Bijna.
Willy Hesslich, man met een engel op z’n Teutoonse schouders. Tijdens de tweede manche  op volle snelheid sprong de achterband van z’n motor stuk. Willy, gevallen met zijn renner, en liggend onder de zware motor, stortte omlaag. Met een zware schedelbreuk werd Willy Hesslich afgevoerd richting ziekenhuis.
Waar hij niet de eerste gangmaker was die in dat gasthuis werd verwelkomt. Tijdens de eerste manche ontplofte ook de achterband van collega-gangmaker Claus Nachtmann. Claus, samen met renner  Thomas, stuiterden over het hout van de wielerbaan. Waar Nachtmann en Thomas, bloedend uit vele wonden, vanaf werden geschraapt.
Dat was zomaar een fijn dagje stayeren op de Rijswijkse Wielerbaan. En voor ik het vergeet: Willy Hesslich overleefde z’n zware val. Je bent een overlever of niet.

Bron: Sport-Album der Rad-Welt jaargang 1922, De Tribune, krant van Sociaal-Democratische Partij.

Von Werlhof

De geografie van zo’n foto lag vast, want vier stayers naast elkaar opgesteld. Strak in de lens kijkend, omringd door onbestemde kerels. Op de volle tribunes het grauw. Vergeelde foto’s, meer dan een eeuw oud,  die nog steeds beklijven. Een tijdsbeeld. Verstild en gevangen op een gevoelige plaat. Wat dergelijke foto’s zo fascinerend maakt is het lugubere aspect. Anno nu weet je de geschiedenis van die afgebeelde jongens.
Twee van de vier, nog in zalige onwetendheid, verongelukte niet veel later. Guignard, Piet Dickentman, Bruno Demke en Robl, van links naar rechts, klaar voor de Goldenen Rad von Steglitz, verreden op de gelijknamige baan in Berlijn.
Een stayerskoers zoals in het Duitsland van voor de Eerste Wereldoorlog  er honderden waren. Waarvan alleen de uitslagen nog terug te vinden zijn in  de  jaarboeken van het Sport-Album der Radwelt,  indertijd uitgegeven door Fredy Budzinsky en gedrukt bij Buchdruckerei Strauss in de Berlijnse Lindenstrasse 16.
Pagina’s vol uitslagen, staatjes met de verdiensten van de renners, het aantal verreden koersen, maar ook welke ausländische renners actief waren op de Duitse banen,  en ga maar door. Met Pruisische mores, pijnlijk nauwkeurig door ene Max von Werlhof opgeschreven. Een feestje voor de   statisticiliefhebber. Maar een nachtmerrie voor die ene Berlijnse letterzetter…
Volgens Von Werlhof was er tijdens de Goldenen Rad, 6800 goudmark te verdelen voor de renners. Ook dat  de honderd kilometer werd afgeraasd in een tijd van 1 uur en twaalf minuten. Winnaar werd  Guignard,  die  tweeduizend goudmark én een gouden medaille mocht afhalen.
Wat Von Werlhof nou niét wist was, dat Robl tijdens een vliegtochtje gehouden  in 1910 hoog boven Berlijn neerstortte. Bruno Demke, tijdens de Eerste Wereldoorlog piloot bij de Kaserliche Luftwaffe   en in augustus 1916, zittend in z’n Fokker hoog boven Berlijn, hoorde plotseling de motor van z’n jachtvliegtuig stoppen. Bruno werd 36 jaar.

Bron: Sport-Album der Radwelt jaargang 1907.

Onthulling

De tocht naar het kerkhof werd niet in anonimiteit afgelegd. Doodgevallen stayers kregen een prachtige begrafenis. Zeker in de tijd van voor de Eerste Wereldoorlog. Per definitie werd de lijkkoets, van de ongelukkigen, getrokken door een span van zes met zwarte doeken omfloerste paarden. Tienduizenden fans op de stoepen.  Wanneer het graf was dicht gegooid, verscheen daarop een monumentale grafsteen, geschonken door supporters. En nee,  de jong, dramatisch gestorvenen zal nooit vergeten worden: belooft tijdens de grafredes.  Niets zo vergankelijk als roem. Een eeuw later zijn al die jong verongelukte sportjongens vergeten. Nabestaanden kijken nooit meer om naar het graf. Prachtige, monumentale grafmonumenten verdwenen in de loop der jaren  in de sloopbak. De knekels gingen daar achter aan, zei het in de knekelput.
Maar niet overal. De graven van verongelukte stayers, Peter Günther,  Taddy Robl, en Karel Verbist,  staan nog steeds te gloren en worden gekoesterd.  Ook op het Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam, rustplaats van Piet van Nek.
De begraafplaats, in de volksmond ‘het Ooster’ genoemd, bestaat deze week honderdvijfentwintig jaar. Rede voor een jubileum. Waar de werkgroep Het Stenen Archief zich voor had in gespannen. Onder meer het graf van stayer Piet van Nek,  uitgeroepen tot Rijksmonument, kreeg de afgelopen maanden een grondige schoon- en opknapbeurt. Ook werden bij de  monumentale graven tekstbordjes geplaatst, met uitleg over degene in het graf.
Waar deze blog zijn medewerking aan gaf. Voor het bordje aan het graf  van Piet van Nek, werd een foto uit z’n archief beschikbaar gesteld. Tevens gaf Stuyfssportverhalen,  voor zo’n tweehonderd genodigden een kleine lezing over Van Nek. Aangezien deze plaats vond in de juiste ambiance, want de aula van de begraafplaats, een praatje vol  horror en bloederige details, eigen aan de toenmalige stayersport. De onthulling van het tekstbordje was voor schrijver dezes. Kleine eer, maar toch…

Vliegend Circus

Vandaag honderd jaar geleden beëindigde de Eerste Wereldoorlog. In Frankrijk, Engeland én België groots herdacht. Ook deze blog staat daar even bij stil.

Wat ze gemeen hadden? Nationalisme, patriottisme én een hang naar valse romantiek: de opmaat voor een vers gedolven soldatengraf. Alfred von Richthofen en Octave Lapize. Van die Von Richthofen kon je dat verwachten. De man, een Pruis bij overtuiging én geboorte, speelde als  kleuter, met een fijn scherp, geslepen zwaardje. Had bovendien een verontrustende belangstelling voor de wapenkast van zijn vader. Probeer zo’n joch maar eens te overtuigen van pacifisme. Von Richthofen, als de kippen erbij toen de ‘Groote Oorlog’ uitbrak. Meldde zich meteen bij de Fliegertruppe des Deutschen Kaiserreiches.
Manfred, gevechtspiloot in zijn rode Fokker-tweedekker, vocht zich op tot een hedendaagse cultheld. De Pruis voerde het commando over een tiental geestverwanten, die hij, met veel gevoel voor cynisch realisme, het Vliegend Circus noemde. Maar dan wel een circus waarbij de Dood nooit ver weg was. Von Richthofen, bijgenaamd de Rode Baron, schoot, hoog boven het Westfront, tachtig geallieerde toestellen als vette eenden uit de lucht.
Aangezien culthelden jong behoren te sterven, stelde de Baron niet teleur. Ergens in april 1918 tikte zijn levensklok nog maar een paar seconden. Manfred von Richthofen, door een Engels toestel neergeschoten, werd 26 jaar. Maar waarom in godsnaam die Von Richthofen in Stuyfssportverhalen? Nou gewoon, als ‘kapstok’ om Octave Lapize aan op te hangen.
Want, en daar komt ‘ ie; hoogstwaarschijnlijk had óf Von Richthofen danwel één van zijn vliegende jongens Octave Lapize, piloot bij de Franse luchtmacht, op 14 juli 1917, dodelijk neergehaald. Over Lapize is veel gepubliceerd. Dat de man als beroepsrenner drie keer Parijs-Roubaix had gewonnen, is ter kennisgeving. En bij iedere voorbeschouwing over een Tour de France huppelt de naam ‘Lapize’ ook voorbij. Lapize won de Franse rondrit in 1910.
Aardiger was zijn afscheid van dit aardse tranendal. Lapize, als vrijwilliger in 1914 oorlogspiloot geworden. Vloog samen met zijn verkenner Emile Cologne hoog boven Flirey, Meurthe-et-Moselle, waar hij nét de andere kant opkeek. Buitenkansje voor die vier Duitse Fokkers. Vier tegen één is gemeen. Dat klopt. Maar in de oorlog geldt geen padvindersmores of ander moralistisch geleuter. Enfin, de jongens van Von Richthofen lieten dat buitenkansje niet lopen. Mitrailleurs ratelden dodelijk. Octave Lapize, 34 jaar, overleed enige dagen later in het veldhospitaal van Toul.

Foto boven: Von Richthofen, midden voor, met zijn jongens. 
Octave Lapize en Emile Cologne.

Twee pagina’s én een kameradengraf

Een man zonder lef is als een pornoacteur zonder kloten. Wat dat laatste betrof, hoefde niemand zich zorgen te maken. Ed hád ballen. Maar ook suïcidale trekjes. Een spannende maar bloedlinke combinatie. Een opmaat voor een mooie begrafenis. Of om een plekje in de wielergeschiedenis in te nemen. Voor dat laatste trok hij zich zelf aan zijn haren omhoog uit het sompige moeras der kansloze renners. Eddy Wills, baansprinter met de snelheid van een gemankeerde schildpad, werd stayer. Ed, achter de zware motor: man met een missie, besloot maar meteen om het werelduurrecord aan te vallen. Dat laatste stond met vijfennegentig kilometer op naam van Paul Guignard.
Het werelduurrecord, tijdens het belle epoque, werkte als een magneet op allerlei fatalistische, stayerende cowboys. Wat dát betreft stelde Ed niet teleur. De man liet weten dat hij de honderd kilometer binnen een uur af ging razen. Anno 1908 een onmogelijke opgave. Niet voor Eddy Wills, afkomstig uit Kingstone Engeland. Ed, klein van lijf, groot van moed, liet een door hem ontworpen fiets bouwen. ‘Zo kort mogelijk’, riep hij nog tegen de framebouwer, die je wel om een boodschap kon sturen. Ed besefte heel goed dat hij maar één kans had: zo dicht mogelijk achter de motor rijden, want meer zuiging.
De framebouwer, een vakman, knutselde een ultrakort fietsje in elkaar dat de grenzen van de angstige fantasie vér voorbij ging. De stayer uit Kingstone moet volkomen desperaat zijn geweest om dáár op te stappen. Met de knieën vrijwel tegen het stuur, handen geklemd om een plat stuurtje en de pedalen malend vlak langs het voorwieltje. Eén verkeerde stuurbeweging van een millimetertje, of een bobbeltje in de baan…
Wat gangmaker betreft had Wills, 27 jaar, het getroffen. Op de zware motor zat Jean Bertin, die al vier renners naar een werelduurrecord had gevoerd. Jean was ook een soort onbetaalde voerman van De Dood. Twee door Jean getrokken renners haalden nooit de eindstreep. Paul Dangla en Brecy, jongens nog, konden het nooit meer navertellen. Dat Brecy verongelukte tijdens een recordpoging, door een gebroken voorvork van Bertins motor was ter kennisgeving.

Waarschijnlijk drong dat laatste niet eens door bij Ed toen hij op 17 augustus 1908 op de zeshonderdzesenzestig meter lange wielerbaan van München, zijn toeclipriempjes aantrok voor zijn definitieve aanval. Na een krankzinnig uurtje, voor volle tribunes stapte Wills met een paar verkrampte handen van zijn karretje. Met negenennegentig kilometer en 57 meter was het record verbroken. Te weinig voor eeuwige roem. De magische grens van honderd kilometer werd niet veel later verbroken door Guignard.Eddy Wills, hield aan zijn recordrace wat contracten,  én publiciteit over, want een foto over twee pagina’s in een Frans sportblad. In 1908 won hij in Duitsland twee koersjes en wat ereplaatsen om vervolgens te verdwijnen in de geschiedenis.
Jongens als Wills balancerend langs de randjes van het leven blazen nooit de laatste adem uit tussen de witte lakens. Ed, als soldaat dienend  bij het Yorkshire Regiment  sneuvelde op acht maart 1915, in de buurt van Ieper. Eddy Wills werd begraven op het kameradenkerkhof van Zillebeke.

Foto 1 en 2: Eddy Wills. Foto 3: Guignard.
Bron: Radwelt jaargang 1908. La Vie au Grande Air, jaargang 1908. Commonwealth War Graves en de database van John Brouwer de Koning.

Moordmachines op staalharde kicksen

OLYMPUS DIGITAL CAMERAPervitin! De Führer aller Duitsers werd er dagelijks mee volgepompt. Maar ook zijn troepen lusten er pap van. Razend populair aan het Oostfront, want in moordend tempo marcherend van Berlijn naar de poorten van Moskou: en terug. Pervitin, een methylamfetaminepreparaat, vlijmscherpe stimulantia. Had wél wat nadelen: werd de gebruiker niet knettergek dan spoot  de agressie wel uit z’n oren. Na de capitulatie kwamen de oorlogsvoorraden op de vrije markt. En daar wisten ze in de sport wel raad mee. En nee, niet alleen wielrenners.  Ook in het voetbal waren er liefhebbers, om precies te zijn, de trainers.
Je moest er toch niet aan denken, om zo’n gedrogeerde stopperspil, tjokvol Pervitin, de bal door de benen te spelen. Doodeng.  Zo’n kerel was zich zelf niet. Een moordmachine op van die staalharde ouwerwetse kicksen. Een doodschop lag op de loer. In de kleedkamer vlak voor de wedstrijd hadden  onvergetelijke wedstrijdbesprekingen plaats gevonden. Waar met een, ‘jongens, even de mouwen omhoog dan krijgen jullie van trainer een prikje’, de letterlijke, peptalk  afgesloten werd. perfetinknipsel
De mannen hadden er dan duidelijk zin in. Schuimbekkend, met knetterende haarwortels en ogen op steeltjes werd met de warming-up begonnen. Op de voetbalvelden anno 1952 moeten vreselijke dingen zijn gebeurd. Zo erg dat de KNVB zich ernstige zorgen maakte.
Volgens de geijkte mores werd er een ‘medische commissie’ in het leven geroepen. Met dokter Jan Thomee als voorzitter. Thomee, zo’n  ouwerwetse medische rukker die geen tegenspraak duldde, was voor de Eerste Wereldoorlog zelf voetbalinternational. En nu maakte Jan, met de bijnaam Het Kanon,  zich ernstige zorgen. Niet zo zeer om de Pervitin. Dat vond hij, stiekem, wel fijn spul. In het blad Sportief liet hij weten dat tijdens de oorlog de illegaliteit daar dankbaar gebruikt van maakte. Volgens Jan, die voor de knokploegen de recepten uitschreef, was er niets aan het handje. Want bij de  jongens en meiden van de ondergrondse ging het volgens hem om ‘geestelijke arbeid’.
perfetinehondMaar om nou lekker gedrogeerd achter een bal aan te rennen dat ging bij Jan een straatje te ver. Het moest wel eerlijk sport blijven.
In Sportief geeft Jan Thomee, voor zijn lezertjes even een college, en somt de nadelen van het pepmiddel op. Volgens  hem waren voor het amfetaminepreparaat heel goede  alternatieven.
Dokter Kanon, de man die de knokploegen ‘op scherp’ zette, komt met heftige  middelen op de proppen zoals een kopje koffie, of ‘n tabletje vitamine C, suikerklontjes, schijfjes citroen dan wel sinaasappel. ‘Verraad’, roept Jan voor wie de oorlog in 1952 nog duidelijk niet afgelopen is, op de vraag hoe de bond van het dopegebruik wist.  Thomee wist wel waar de kneep zat. Spelers die bonje kregen met de trainer waren de klokkenluiders. Hoewel meer dan zestig jaar geleden doet dat laatste ergens aan denken…

Bron: Sportief jaargang 1952.

Foto 3: dokter Jan Thomee.

De man met de stalen kin

Eigen schuld dikke bult. Moet je maar niet je  hoofd boven een loopgraaf uitsteken, zelfs niet voor één seconde. Grote kans dat je dan kogels terug kunt koppen. Aan het front bij Verdun waren de sluipschutters goed ingeschoten. Ondanks die waarschuwing deed hij dat toch. Een buitenkansje voor die ene Duitse soldaat. Vlak nadat Heinz de haan van zijn geweer overhaalde ontdekte een verbijsterde Eugène Criqui dat hij voortaan als  kaakloze door het leven moest. Heinz’ kogel was verwoestend. Criqui’s complete onderkaak was weg geschoten.
Eugène, voor de Eerste Wereldoorlog een Franse profbokser. Had ondanks zijn jonge leeftijd al zestig keer in de ring gestaan en won al zijn gevechten. Criqui, vedergewicht én knock-outspecialist in 1914 als vrijwilliger in Franse legerdienst gegaan, verdween voor twee jaar in een lazaret waar hij door een chirurg werd opgelapt.
De laatste maakte van een geitenbot opgevuld met vlees uit Criquis been, een nieuwe kaak. Boksers per definitie tikkeltje rare jongens. Ook Eugène. De man met een gammele nep kin wilde weer de ring in. De chirurg die de bui zag hangen nam de jonge bokser  opnieuw onder het mes, en knutselde een nieuwe kinnebak. Van staal!  Een stalen kaak, de ultieme droom voor iedere bokser.
George Cravat in 1917 eerste tegenstander van Criqui,  had zo zijn twijfels aan de kwaliteit van het metaal, en plaatste in de eerste ronde een verwoestende rechtse op dé kin. George brak bijna zijn hand. En verloor het gevecht. Eugène Criqui moet dat euforische gevoel van onoverwinlijkheid hebben gehad.  Na George Cravat stond de oorlogsinvalide nog drieënzestig keer in de ring, verloor twee keer op punten maar sloeg wél  tweeënvijftig  keer een tegenstander knock-out. En werd ook nog eens Europees kampioen. Zijn naam vloog door de wereld. In het Amerika van 1923 zagen ze goud in de Fransman. Promotor O‘Rourke regelde een gevecht om de wereldtitel. In een kolkend en kokend New Yorkse Polo Ground voor meer dan vijftigduizend liefhebbers trof  de inwoner van Parijs heersend wereldkampioen Johnny Kilbane. Voor de man die de hel van Verdun overleefde moet die brullende massa niet meer zijn geweest dan wat prettig geroezemoes en haalde vervolgens in de zesde ronde Johnny neer.
Wereldkampioen Eugène  Criqui, contractueel vastgelegd dat hij binnen zestig dagen zijn titel in New York moest verdedigen.  Uitdager was Johnny Dundee. En die wist wel een antwoord op die stalen kin. Dundee, een sluwe Ier, had zijn handbandages ondergedompeld in een bak gips.  Met cementen vuisten brak Johnny Dundee in de eerste ronde de stalen kin.  Frankrijks hoop, hield het nog vijftien ronden vol maar verloor toch op punten. 
Eugène Criqui, slechts vierenvijftig dagen wereldkampioen, stierf in 1977 op vierentachtig jarige leeftijd. In 2005 werd hij opgenomen in the International Boxing Hall of Fame.

Foto 1: De zesde ronde om de wereldtitel vedergewicht. Johnny Kilbane wordt zojuist wakker. Foto 2: Eugène Criqui, Foto 3: Ondanks zijn nederlaag kreeg Criqui in Parijs een groots welkom.

Bron: Geïllustreerde Sportwereld jaargang 1922 en 1923,  Revue der Sporten jaargang 1923, Les Sports Illustress jaargang 1919, de site Boxing Records.

error: Inhoud is beschermd!
%d bloggers liken dit: