Stuyfssportverhalen

In het peloton van het marathonschaatsen, van oudsher gedomineerd door stoere, blonde, blozende kaaskoppen, valt hij met zijn tropische verschijning op. Luis Veen is niet alleen de enige rijder met een kleurtje, maar ook een talentvolle schaatser.

Hete chocolademelk komt met liters tegelijk uit een tapkraan. Aan meterslange houten tafels wordt, schouder aan schouder, zuurkool gegeten. Het bier komt uit Gulpen. Aan het plafond  honderden houten schaatsen en aan de muren schaatsparafernalia uit een ver verleden..  De Skeeve Skaes, een horecaonderneming op de Jaap Edenbaan is een unieke combinatie van café, restaurant; bruine kroeg, en schaatsmuseum.
Als het dagelijkse trainingsuurtje voor toerrijders en recreanten is afgelopen, loopt de Skaes vol met mannen en vrouwen gekleed in strakke en kleurrijke schaatspakken. Er wordt warme chocolademelk mét slagroom gedronken. Flarden van sterke schaatsverhalen dwarrelen rond. Boven monden verschijnen ‘bruine snorren’. Het is ‘Holland’, mét koek en zopie in het kwadraat.
Aan een tafel zit, gekleed in een ‘burgerkloffie’, een licht getinte jongen, door niemand opgemerkt. Dan doet hij zijn jack uit. Onder zijn kleding komt  een professioneel schaatspak te voorschijn. Uit een sporttas komen een paar hightech, spacy, schaatsen te voorschijn. Hij legt deze achteloos op tafel. De metamorfose is compleet. Onmiddellijk wordt hij door enkele recreanten herkend. Voor insiders is Luis Veen, spreek uit Louis, een talentvolle marathonschaatser.
‘Dit seizoen gaat het heel goed. Bij de laatste twee wedstrijden stond ik twee keer op het podium. Gisteren in Biddinghuizen werd ik tweede. Momenteel sta ik achtste in het algemeen klassement. Dat is een klassement over alle koersen die ik dit jaar gereden hebt’, vertelt Veen, uitkomend bij de b-rijders. Voor een schaatsknots land met ongeveer duizend marathonrijders in verschillende klasse, is de b-divisie het voorportaal tot het Nirvana, want de a-rijders met zijn profploegen. Veen, 25 jaar, kwam al een seizoen uit in de hoogste klasse maar kwam nog een maatje tekort. ‘Tussen die profs kon ik alleen maar de koers uitrijden. Het ging vreselijk hard. Heb bewust een stapje terug gedaan om lichamelijk sterker te worden. Dit seizoen eindig ik bij de koersen regelmatig bij de eerste tien. Vorig jaar, bij het nationaal kampioenschap werd ik vijfde.’
Luis Veen is als schaatser opgegroeid zonder natuurijs. Het was de periode van kwakkelwinters waarin hele generaties jonge schaatsers zich afvroegen hoe het schaatsen op Hollands en Fries natuurijs nou was. ‘Die ouwe knakkers met hun verhalen in de kleedkamers hadden er geen woord van gelogen. Man, schaatsen op buitenijs is het mooiste dat ik meegemaakt heb. Het publiek, de natuur, dat hele sfeertje eromheen. Twee jaar geleden kreeg ik, tijdens het nationaal kampioenschap, op de Oostvaardersplassen mijn vuurdoop. Onvergetelijk. Ik ben een allrounder,’antwoord hij op de vraag hoe hij zich zelf omschrijft. ‘Voor massasprints ben ik niet rap genoeg. Maar aankomst met een klein ploegje win ik. Ik ben een aanvaller. Vorig jaar heb ik twee keer een tweehonderd kilometer race op natuurijs gereden. Voor mij mag de Elfstedentocht deze winter doorgaan. Daar hoop ik vurig op. Conditioneel ben ik daar klaar voor.’
Alleen een visueel gehandicapte zal ontkennen dat Veen, in het doorgaans roomblanke peloton, niet opvalt.’Ik ben de enige rijder in het peloton met een kleurtje’, vertelt hij grinnikend. ‘Inmiddels zijn ze het wel gewend. Toen ik pas marathonrijder was, keken ze vooral in het oosten van het land daar nog wel eens raar van op. Vorig jaar, bij een criterium op de Weissensee, zat ik in de kopgroep. De microfonist riep meteen om dat Shani Davis, die zwarte Amerikaanse schaatser, in de kopgroep zat. Ik kan daar wel om lachen In principe ben ik zo Hollands als wat.’
Luis Veen, student Sport en Bewegen aan de Hoge School Holland, is geboren in Colombia. Op eenjarige leeftijd werd hij samen met zijn zusje geadopteerd door Henk en Saartje Veen. Het was vader Henk, een gedreven sportman, die zijn zoon de beginselen van het schaatsen bijbracht. ‘Mijn vader is mijn grootste fan. Maar niet op een vervelende opdringende manier. Door hem ben ik gaan schaatsen.’ Luis Veen dankt nog steeds het ogenblik dat hij geadopteerd werd. ‘Een paar jaar geleden zijn we met het hele gezin naar Colombia geweest. Ook naar Cartagena, waar mijn zusje en ik vandaan kwamen. Het was heel indrukwekkend maar ook confronterend. Ik zag kinderen van mijn leeftijd in grote armoede. Ik werd daar stil van.’
In  Colombia is het skeeleren, het zomerbroertje van het schaatsen, een volkssport. Speciale stadions zijn iedere week stampendvol en bij wereldkampioenschappen grossieren de mannen en vrouwen uit het Zuid-Amerikaanse land in de titels. Of voor Veen een nieuwe wereld opengaat? ‘Verschrikkelijk’, komt het hartgrondig uit zijn mond. ‘Van skeeleren moet ik niks hebben. Bij die sport heb ik niet alleen last van mijn enkels maar vind het ook nog eens bloedlink. Zomers hou ik mijn conditie op peil met het rijden van wielerkoersen.’

Foto’s: Hilco Koke

 ‘Hij traint als een professional maar krijgt daar geen cent voor terug. Dat kan hem eigenlijk ook niets schelen want sporten doet hij voor de kick. Fietsen, rennen, schaatsen of skeeleren? Het liefst de hele dag en als dat niet gaat dan maar in één wedstrijd bijvoorbeeld de wintertriatlon. En daarin is  Erik-Jan Spijkerman de alleenheerser. In oktober won de student lichamelijke opvoeding de grote wintertriatlon van Assen.

Skeeleren? Dat is volgens hem een fascinerende maar rare sport. Bloedjelink bovendien. Daar bedoelt hij niet een sullig toertochtje door het Vondelpark  mee maar de kermiskoersen in het Oosten van het land. Of internationale wedstrijden waar die niets ontziende skeelerende gangsters uit Zuid-Amerika aan mee doen.  

Ter illustratie stroopt hij even zijn broekspijp op. Zijn knie maakt de indruk of hij ooit, met weinig succes, een granaat heeft gedemonteerd. Strakke huid heeft plaats gemaakt voor woest littekenweefsel. Omdat hij iets te vaak de  chirurg in het ziekenhuis een hand gaf borg hij zijn skeelers op.

Alpe d’Huez

Erik-Jan Spijkerman (25 jaar) weet waar hij het over heeft. Vijf jaar heeft de student aan de Academie voor Lichamelijke  Opvoeding, in het nationale skeelerteam gezeten. Nóóit  een ‘sportjunkie’ geloven op zijn  woord! Afgelopen zomer bedwong Spijkerman meerdere Alpencols, waaronder de legendarische  Alpe d’Huez: op skeelers.

‘Dat was pas echt zwaar’, trapt Spijkerman een open deur in. Franse automobilisten die mij omhoog zagen klauteren, wezen op hun voorhoofd. Die dachten ook dat ik op skeelers naar beneden ging’.  Natuurlijk niet: Spijkerman mag dan ‘sportdwaas’ zijn maar is natuurlijk niet van de pot gerukt.

‘De wintertriatlon is in oktober en de basisconditie daarvoor, moet ik in de zomervakantie leggen’, verklaart hij zijn bizarre oefentochten. ‘Door mijn studie kan ik overdag niet goed trainen, en moet mij dan, tussen de lessen in, of in de avonduren behelpen’. Het woord is gevallen: ‘wintertriatlon’, die merkwaardige combinatie van rennen, fietsen en schaatsen. Of de toekomstige gymmeester ook op het ijs mee kan komen? Ja natuurlijk! In de wintermaanden was hij een fanatieke marathonschaatser. En dan niet als ‘vrolijke passagier’ maar in de top van de a-categorie.

‘Ik heb vijf jaar in het marathoncircus meegedraaid maar kon de vele avondkoersen, in het land, niet combineren met mijn studie. Het was geen weg gegooide tijd. Ik weet zeker dat, als ik over een paar jaar weer ga schaatsen, de vedetten gemakkelijk kan volgen. Ik pik dat heel snel op. Maar ik heb daar nu geen tijd voor. Aangezien ik  wel  gek op trainen ben heb ik daarom gekozen voor de dingen waar  wel tijd voor is zoals de wintertriatlon en run-bike-run koersen. Daar zijn er maar een paar van in het seizoen. Dat kan ik beter inplannen.’ Zoals de prestigieuze triatlon van Assen – 10 kilometer rennen, vijftig fietsen en twintig schaatsen –  waar Spijkerman, met een verontrustend lage hartslag van zesendertig slagen per minuut, aan de start stond.

Zwaardere benen

‘Het ging lekker’ gooit de latere winnaar een eufemisme er tegen aan. ‘Ik had van te voren een strategie, zover als je dat kan doen. Na het lopen mocht ik maar één minuut verliezen op de eerste. Als je, zoals ik, jaren aan schaatsen gedaan heb dan veranderd je lijf. Ik heb veel zwaardere benen dan een echte hardloper. Ik moest alles op de macht doen en dat zijn langere passen maken.  Dat lukte goed want kwam bij de eerste terug. Met het fietsen heb ik huisgehouden. Ik reed een gemiddelde van dik boven de veertig en kwam als eerste terug op de ijsbaan. Met het schaatsen heb ik het afgemaakt’.

Zoals Dracula een hekel aan de zon heeft hebben wielrenners de pest aan hardlopen want blessuregevoelig. Hoe de student aan de ALO in Osdorp dat probleem opgelost heeft?

 ‘Dat valt bij mij wel mee hoor. Na het rennen kan ik probleemloos fietsen. Maar als ik van de fiets af kom heb ik met schaatsen wél last. De benen voelen dan aan als elastiek. Mijn lijf moet leren daar mee om te gaan’.

Hoe Eric-Jan Spijkerman zijn toekomst eruit ziet is gemakkelijk te raden. Sporten, sporten en nog eens sporten en dan op het scherpst van de snede. En dan niet trainen voor de kat zijn ‘derde oog’ maar met een doel. Spijkerman legt uit.

‘Ik zit nu in het  laatste jaar van mijn studie. Als ik docent ben ga ik maar drie dagen in de week werken. De rest zijn voor de wedstrijden. Ik ben van plan mij te gaan specialiseren op de run-bike-run wat staat voor vijftien kilometer rennen, zestig fietsen en afsluiten met een tien kilometer-ren. Die sport is niet  Olympisch erkend en daardoor is er geen cent in te verdienen. Maar   zwáár en héél leuk’, verteld hij verlekkerd. Spijkerman’s favoriete trainingsgebied is het  Noordhollandse landschap  waar hij over dijken, langs sloten en molens dagelijks, al zwetend, met zich zelf in het reine komt. Maar volgend jaar  verlaat hij zijn polder en zoekt de strijd met buitenlandse de concurrentie op. ‘Ik ga mij dan richten op het internationale circuit. Trouwens, ik heb wel enige ervaring met deze sport. Vorig jaar werd ik bij een grote nationale koers derde’.

En als je honderden kilometers gereisd hebt voor een koers dan laat je niets aan het toeval over. Onder de kreet ‘iedere seconde is er één’ worden niet alleen de longen, spieren en het hart gestaald. ‘Tijdens trainingen boots ik wedstrijdsituaties na zoals het wisselen van fiets. Dat moet heel snel gebeuren. Ik bedenk daar allemaal handige snufjes voor. Zo ren en fiets ik op dezelfde schoenen’, onthult hij.

Het gesprek is afgelopen! Met een klap slaat de verslaggever zijn notitieblok dicht, als 

Erik-Jan Spijkerman, 1.85 meter lang en afgetraind tot het merg van zijn botten, nog een bekentenis voor ons heeft.

‘Ik wil nog even terug komen over mijn skeelercarrière. Ik ben regelmatig flink gevallen maar heb ook wel eens mazzel gehad’. Spijkerman heeft het over  die, later beruchte, Dam tot Damrace van een paar jaar geleden, waaraan ook een skeelerrace aan verbonden was.  Met veel gevoel voor details vertelt hij over die afdaling in de IJ-tunnel. Toen een paar honderd skeelers, met snelheden van over de zestig, naar beneden ijlde. En toen, toen was er geen koffie maar ging er iets goed mis. Dat geluid van die   weemakende zachte klap, dat vergeet hij nooit meer.   Opgestapeld lagen ze. Een veldlazeret bij de Slag om Stalingrad was er niks bij.  Ziekenauto’s maakten overuren. En Erik-Jan Spijkerman?

‘Ik was daar net aan ontsnapt. Ik werd tweede in die race’, verteld hij, met een nog verbijsterde blik in zijn ogen.

Geplaatst: Mug, December 2008. Foto: Hilco Koke