Op de affiches Hein, altijd fijn.

Die éne godvergeten dag in augustus 1926. De dag waarop   Heinrich ter hemel trok. In Hein’s eigen stijl.  Heinrich Wronker, gangmaker én adrenalinerukker, in die volgorde, sinds 1908 actief op de wielerbanen waar hij     een zekere reputatie had opgebouwd.  Heinrich op de affiches? Garantie voor reuring. Ook op de Amsterdamse wielerbaan Zeeburg. Zoals in juni 1915. Stayerstweekamp tussen de Belg Leon Vanderstuyft en lokale favoriet Jan van Gendt. De laatste gaf zijn tegenstander tijdens de race, een muilpeer. Vanderstuyft ´getrokken´ door Heinrich, maakte een doodsmakkerd. Bij  Hein sloegen de stoppen door.  Op zijn zware Brennabormotor werd jacht gemaakt op Van Gendt. Die hij tot twee keer toe van de fiets probeert te rijden. De aanwezige sportverslaggever van de Telegraaf wist daar wel raad mee. Een dag later werd het  incident met veel smaak opgediend. Waarbij volgens de allerbeste Telegraafmores de Vlaming Vanderstuyft de schuld kreeg.
Heinrich Wronker, afkomstig uit Keulen, maakte in 1914 Cor Blekemolen wereldkampioen. Maar was nét niet goed genoeg voor de top. Van de Keulenaar,  voornamelijk actief met renners uit de B-klasse, is maar één foto bekend:  samen met renner Walter Ebert. De laatste een treurige kerel waarvan de tegenslag aan zijn kont was vastgeplakt, koerste meer dan twintig jaar achter de motor. Misschien daarom dat de man het niet zó nauw nam met het begrip ‘veiligheid’. Als  oorlogsveteraan vechtend aan het Russische front, had Ebert wel ergere dingen  meegemaakt. ´Het kan wel´, moet hij daarom gedacht hebben. Nadat Walter in de onderste balhoofdlug van zijn stayersfiets een breuk ontdekte, soldeerde hij dat zelf. Het kon dus niét. Enkele dagen later het Gouden Wiel van Maagdenburg, gehouden op 1 juni 1924. Stayerskoers over drie manches. Waar Walter, tijdens tweede manche, boven het motorgeraas uit een rare ´krakkk´ hoorde. Met een gebroken frame waarvan het soldeer nog warm was, sloeg hij sloeg twee keer over de kop.
Walter 41 jaar, die voor zijn Kaiser drie jaar met zijn poten in het ijswater van de loopgraven stond en de luizen van zijn lijf moest schrapen, stierf twee dagen later. Bij lijkschouwing oogde zijn schedel als een jigsawpuzzel: van die details dus.
In de Grote Stayershemel werd er ongetwijfeld op schouders geklopt.  Want twee jaar later, augustus 1926 op de Keulse wielerbaan. Race tussen gangmakers onderling. Altijd leuk pauzenummer. Heinrich Wronker zorgde voor de broodnodige sensatie.  De Keulse gangmaker kon nog maar nét een gevallen collega ontwijken. En vloog daarbij de tribunes in,  waar hij tussen de houten banken de geest gaf.

Foto 1:  Heinrich Wronker met Walter Eberts. Foto 2: de val van Eberts in de Kleine Herftsprijs van Essen 11 september 1910.

Bron: Radwelt  jaargang 1910, 1914, 1924. Illustrierter Radrenn-Sport jaargang 1926.

Belgische sinjeur slachtoffer van moordaanslag

janvangendlettertStront aan de knikker. Of beter gezegd moordaanslagen. De getuigen, een paar duizend man, zaten daar niet écht mee. Die beleefde een mieters fijne zondagmiddag. Terwijl elders van de kansel gepredikt werd dat sport voor de goddelozen is, werd dat op de Zeeburgbaan maar even mooi in praktijk gebracht.  De verdachten? Twee stayers én hun gangmakers. En wat een lullige stayerskoers over drie manches moest worden, veranderde in onvervalste horror, waarbij de  ‘ohhh’s’ en ‘aahhhhs’ verlekkerd door het stadion galmden. De aanleiding? Een losgelaten helm. Gebeurde in de laatste manche.
Zondag 27 juni 1915, koersdag op de Amsterdamse Zeeburgbaan. Op het programma een stayerskoers voor twee renners. Niks aan het handje. Rechttoe, rechtaan. Maar niet als die Jan van Gendt aan de start staat. Van Gendt een begenadigd stayer maar ook een recidivist met losse handjes. Jan, een half gare, zat er niet mee om in volle snelheid, een tegenstander een muilpeer te verkopen. Twee  jaar eerder  op dezelfde baan was het ook knokken. Van Gendt tegen Piet Van Nek. De arme Van Nek kreeg later nooit zijn revanche. De man lag al een jaar in zijn graf op Het Nieuwe Ooster; doodgevallen in Leipzig. Nu was Leon Vanderstuyft slachtoffer. Leon, een asielzoeker avant la lettre. Vluchtte  als Belg tijdens de Eerste Wereldoorlog naar Nederland. De simpele Leon, niet alleen vluchteling maar ook stayer. Kreeg een leuk contract voor ‘Zeeburg’: wat hem nog lang zal heugen. leonvanderstuyft
De derde manche. Voor Leon lag winst in het verschiet maar werd in de finale voorbijgegaan door Van Gendt. De Vlaming, het trukenboek perfect beheersend, verloor prompt  ‘per ongeluk’ zijn helm. Het publiek, met een feilloos gevoel voor latente sensatie, koos luidkeels partij voor Vanderstuyft. De koers werd afgeschoten en opnieuw gestart.  Dan gaan er opwindende zaken gebeuren. Het Amsterdamse volk, liefhebbers van een lekker rel, zit direct op scherp.  Met ‘tachtig’ achter de motor kan Van Gendt zich namelijk niet beheersen. De man pleegt een regelrechte moordaanslag door de naast hem rijdende Belg te snijden. Vanderstuyft valt en schuift meters over het Zeeburgse hout. Bij gangmaker  Wronker slaan terstond de stoppen door. Met zijn zware Brennabormotor gaat hij achter Van Gendt aan en probeert hem tot twee keer toe aan te rijden.
Terwijl het publiek fijn zat na te sidderen, agenten en juryleden de dolgedraaide Wronker in bedwang hielden, zat de aanwezige journalist van De Telegraaf ijverig te noteren.
wielerbaanzeeburg3‘Het is een schande’, opent hij maandagmorgen met dampende morele verontwaardiging zijn artikel. ‘Gluipersmanieren die de wielersport nog dieper doet zinken.’ Hoewel Van Gendt de aanstichter was kreeg, volgens de allerbeste Telegraafmores, de buitenlander de schuld. ‘De Belgische sinjeur, die blijkbaar de gastvrijheid, welke hij hier geniet, niet naar waarde weet te schatten. Om van het publiek maar niet te spreken.’ Hoogstwaarschijnlijk had het publiek daar lekker schijt aan. En Vanderstuyft? Voor de man lag er nog een mooie carrière in het verschiet, met een wereldtitel in 1922 als hoogtepunt.
Foto 1: Jan van Gendt met zijn equipage. Foto 2: Leon Vanderstuyft, Foto 3: De Zeeburgerwielerbaan.

error: Inhoud is beschermd!
%d bloggers liken dit: