Het Museum van de Sport, Olympics Experience, Huis van de Wielersport, en het Nationaal Voetbalmuseum had een gezamenlijke overeenkomst, want sportmusea die bij voorbaat al gedoemd waren te mislukken. Hoewel de initiatiefnemers vooraf deden geloven dat het volk op z’n museum met smart zat te wachten, gingen deze binnen de kortste tijd failliet.
Voor het nationale sporterfgoed, is totaal géén publieke belangstelling. Ging de opening van zo’n museum gepaard met toeters en bellen, anders is de sluiting. Dat gebeurde op een stiekeme, achterbakse manier. Waarbij de geschonken sportmemorabilia in duistere kanalen verdween, onder meer op Marktplaats. Of, nog véél erger, het werd zielloos in de vuilcontainer gesmeten. Met positieve uitzondering van het Olympics Experience, die hun sluiting netjes afwerkte, gingen de bovengenoemde musea collectief in de fout.
Gulle gevers, – gepaaid door gladde praatjes van zo’n initiatiefnemer, – die voor hen vaak emotionele spullen van pa of opa hadden geschonken, hadden het nakijken. Of ze konden voor veel geld op Marktplaats hun eigendom terug zien te kopen, zoals het voormalig Olympisch kampioen Jan Wienese ooit overkwam. Deze site had in het verleden daar eerder aandacht aan besteed (zie; ‘Er kwam geen hond kijken.’)
Als je denkt dat uit dergelijke echecs lering uitgetrokken is, is daar opeens het Nationale Voetbalmuseum, dieonlangs, na een aantal kommervolle jaren de deur sloot. En zoals het inmiddels bij dat soort malafide musea gaat, verdwenen ook de historische, en in goed vertrouwen geschonken voetbalobjecten spoorloos. Tenminste als je niet op Marktplaats of Catawiki regelmatig kijkt. Want daar duiken ze op. Voor veel geld.
Zoals het shirt van Marco van Basten, gedragen tijdens de gewonnen finale van het Europees kampioenschap in 1988. In goed vertrouwen geschonken door Marco en voor een hoop geld verpatst op Marktplaats. Wat de vraag oppert of het niet de hoogste tijd wordt om de wetgeving voor dat soort charlatanmusea, aan te passen?
Charlatanmusea
mei 14, 2020 — Stuyfssportverhalen‘Gaat hier niet gebeuren…’
maart 11, 2019 — Stuyfssportverhalen
Aan de collecties lag het niet. Ook niet dat het voor het nageslacht bewaard moest worden. Ondanks dát, wil het maar niet lukken. Er is géén draagvlak voor, nóch belangstelling. Wat faillissement, of vrijwillige sluiting tot gevolg had. Kortom, welkom in de schimmige, obscure, wereld van sport- en wielermuseums, waar niets is wat het lijkt.
Trofeeën werden op openbare veilingen verkocht. Of anders verdween het in de vuilcontainer. De sluiting, in 1995, van het Nederlands Sportmuseum kan onder het kopje ‘groot schandaal’ worden gerangschikt. Voor de weinige sportmemorabilia die deze beeldenstorm overleefde, werd een alternatieve locatie gevonden, want het Olympisch Stadion. De laatste opende in 2004 haar Olympic Experience, een sportmuseum dat zich concentreerde op tien sporten zoals schaatsen, ruitersport, voetbal, judo, roeien, wielrennen, hockey, tennis en zwemmen. Met heilige sportrelikwieën als het judopak van Anton Geesink waarmee hij Olympisch goud won, de fiets waarop Jan Janssen de Tour won, en nog véél meer attributen uit de vaderlandse sportgeschiedenis. Opgeleukt met filmbeelden, afkomstig uit de archieven van Studio Sport. Alle ingrediënten voor een succes aanwezig, met als extra dimensie, de vestiging in het prachtige, historische decor van het Olympisch Stadion.
Tien jaar later sloot het museum zijn deuren. Gregor Hoogentoorn, werkzaam bij het Olympisch Stadion vertelt waarom: ‘De rede van de sluiting? Het was niet rendabel genoeg. Er was totaal geen belangstelling voor. Té weinig bezoekers. Maar het belangrijkste feit was, dat de subsidie van het NOC*NSF verviel. De in bruikleen of geschonken sportobjecten gingen terug naar de schenkers. Als Stadion hadden wij zelf ook wat gehouden. De historische sportboeken gingen naar het NOC*NSF. Er was niets in de container verdwenen’.
Over de plannen, om een nieuw sport- dan wel wielermuseum te beginnen, heeft Hoogentoorn zó zijn bedenkingen. ‘Niet verstandig,’ bezweert hij. ‘Het is vrijwel onmogelijk. Dit land heeft daarvoor geen goed sportklimaat. Er is totáál geen belangstelling voor. Helemaal als je zo iets start zonder een zakenplan.’
Iemand anders die, zowel de sluiting van én het Sportmuseum in Lelystad, maar ook die van het Olympic Experience van dicht bij had meegemaakt, is wielerhistoricus Bap van Breenen.
‘Als voormalig werknemer van het, sportmuseum ‘Lelystad’, wilde ik in het Olympic Experience de spullen zien, die ze van dat museum hadden gekregen’, vertelt Van Breenen. ‘Loop ik in dat Olympic Experience, Bertus Raats tegen het lijf. Raats, voormalig wielerverslaggever van het Nieuws van de Dag, en auteur van diverse wielerboekjes, deed daar de rondleidingen. Ik vertelde Bertus over het echec van ‘Lelystad’. Gaat hier niet gebeuren, riep hij. Tsja, niet véél later sloot het Olympic Experience voor het laatst de deuren’.
‘Het probleem is’, zo gaat Van Breenen verder, ‘Dat niets op papier is gezet. Je weet gewoon niet waar alles naar toe is gegaan. Drie jaar na de sluiting van dat museum was ik een onderzoek begonnen, naar de geschiedenis van het Amsterdamse wielrennen. Daarvoor was ik ondermeer naar dat NOC*NSF gegaan, met de vraag of ik inzage in die boeken mocht hebben. Dat was niet mogelijk, werd mij verteld, want wij moeten dat nog inventariseren. Dat was dus drie jaar na de sluiting van dat museum’. Van Breenen heeft zo zijn donkerbruine vermoedens, hoe dat toe ging. ‘Je wordt angstvallig buiten de deur gehouden. Het is één groot schimmig gebied’.
‘Er kwam geen hond kijken’
maart 31, 2018 — Stuyfssportverhalen
Nederland was rijp voor een sportmuseum. Althans, volgens initiatiefnemers. Een gegeven waar men mee aan de slag ging. Binnen korte tijd werd een indrukwekkende verzameling vaderlandse sportparafernalia binnen gesleept. En wat begon als een prachtig initiatief, eindigde binnen vijf jaar in mineur. Het sportmuseum, bevindend in Lelystad, ging failliet. Wat daarna volgde kun je niet verzinnen. Zeldzame historische objecten verdwenen in schimmige kanalen. Waar, voorheen gulle gevers, ze terug kon kopen. Voor deze blog doet Bap van Breenen, vijf jaar als vrijwilliger daar aanwezig, zijn verhaal.
En ze waren er allemaal. Van toenmalig kroonprins Willem-Alexander, tot Jan Janssen, Gerben Karstens, Fanny Blankers-Koen, Anton Geesink en de onvermijdelijke Erica Terpstra. Wat grote namen betreft daar lag het niet aan. De opening van het Sportmuseum gevestigd in Lelystad voltrok zich met veel bombarie De zaal gevuld met hotemetoten. Die met alle egards werden behandeld. Daar had voormalig wielrenner Gerben Karsten geen boodschap aan. Karstens, als coureur al een tikkeltje anarchistisch, baande zich met een, te schenken koersfiets, dwars door de menigte heen. Kortom de opening mocht er zijn.
Voor het museum werd een groot sportbibliotheek bij elkaar werd ‘gebietst’. Maar ook een prachtige collectie fotoboeken, beschikbaar gesteld door de weduwe van Piet Moeskops. En nog véél meer. In een eindeloos lang lijstje somt Bap Van Breenen de schenkingen op. Zoals de fietsen van onder meer Jan Janssen, Karstens, veel spullen van Fanny Blankers-Koen, hockeysticks waarmee Olympische medailles werden binnen gehaald, het judopak van Anton Geesink, de Olympische skiff van Jan Wienesse, de voetbaltenues van Bep Bakhuis, truien van de ooit legendarische keeper Leo Halle, gele en groene truien behaald in diverse Tours, de bokshandschoenen van onder meer Ben Bril en Arnold Vanderleyde, Reinier Paping en Ada Kok deden ook nog een gift. En nog heel véél meer. Zoals 30.000 unieke sportboeken, 120.000 sportfoto’s, en duizenden historische sportvoorwerpen.
Een collectie om je vingers er bij af te likken. En even goed ging het helemaal fout. Hoewel de directie vér voor de opening, met een aan waanzin grenzend optimisme, had voorspeld dat er op jaarbasis meer dan 50.000 bezoekers waren te verwachten, bleef het angstig stil. Of, zoals Van Breenen het formuleert, ‘er kwam er geen hond kijken’.
De leiding probeerde met allerlei commerciële middelen het museum overeind te houden. Zo werden de scholen van Lelystad benaderd. Want altijd een leuke educatieve les. Maar die lieten het collectief afweten. Sponsors haakten vervolgens af.
En het schip genaamd Sportmuseum dreef langzaam naar de scherpe klippen. Het ging na vijf jaar failliet. Ging het met de exploitatie mis, erger was de afwerking van het faillissement. Om te zeggen dat dat netjes ging is een eufemisme.
Het was voormalige VARA-coryfee Ellis Berger die publicitair aan de bel trok. Berger ontdekte in een krantje een advertentie, waarin de door haar geschonken medailles van haar vader, de atleet Chris Berger, te koop werden aangeboden. Vervolgens ging de beerput open. Schenkers waren of hun spullen kwijt of konden dat via-via ergens teru kopen. Sommigen hadden geluk en kregen materiaal terug.
Van Breenen ziet het nog voor zich. Hoe armen vol jaargangen unieke sportbladen, in de container werden gesodemietert. Er was haast geboden bij de ontruiming, het gebouw moest leeg. En daar waren ook de verzamelaars die hun slag sloegen. Die voor een koopje hun auto vulde met sportboeken en programmaboekjes.
Bap van Breenen, een gedreven sportliefhebber, heeft zich inmiddels daar mee verzoend. Om met een diepe zucht te verzuchten dat niemand op zo’n sportmuseum zit te wachten.
Voor eeuwig bewaard
maart 13, 2018 — Stuyfssportverhalen
Tourwinnaars, én Vlaamse klassiekerkoningen. De hele toenmalige Europese wielertop stond aan het vertrek. Lokale kranten kwamen superlatieven tekort. Het was dan ook een primeur. De ronde van het Amsterdamse Vondelpark anno 1923. Dat uiteindelijk Omer Huysse, een Vlaamse kasseienknuppel én winnaar van Touretappes, won is geschiedenis.
Van deze historische koers is niet veel meer over. Behalve dan dat ene programmablaadje, in bezit van Stuyfssportverhalen.
Het laatste, evenals een programmablad van de Olympische wielerwedstrijden tijdens de Spelen van 1928, gekregen van, een vroegere sportmakker én vaste bezoeker van deze blog. Een genereus geschenk dat feitelijk thuis hoort in het Stadsarchief van Amsterdam: met de zekerheid dat het voor de eeuwigheid én in perfecte omstandigheden wordt bewaard.
Samen met een zogenaamde ‘trainingskaart’ uitgegeven in 1961, voor het Olympisch Stadion verkregen van de vroegere wielerprof Henny Marinus én vier clubbladen van Olympia jaargang 1927 werd dat overgedragen aan archivaris Ron Blom, zie foto, van het Stadsarchief.
En mochten bezoekers van deze blog ook dergelijke historische sportparafernalia in bezit hebben, wees daar dan héél zuinig op. Hou dat in familiebezit of, als dat niet mogelijk is, schenk het aan een streek- dan wel een gemeentearchief.
En geef dergelijke objecten vooral nóóit, aan een zogenaamd wielermuseumpje. Ondanks de goede bedoelingen van dergelijke initiatiefnemers, zijn wielermuseums gedoemd te mislukken want financieel niet te exploiteren. In het laatste decennia zijn ze stuk voor stuk failliet gegaan. De geschonken historische objecten belandden vervolgens op Marktplaats of verdwenen in andere duistere kanalen.
Wielermusea, garantie voor debacle
juni 12, 2014 — Stuyfssportverhalen
Om de zoveel tijd steekt het de kop op. Dan is er weer een hobbyïst mét goede bedoelingen die meent dat dit land behoefte heeft aan een wielermuseum. Waarmee aan de horizon het zoveelste debacle opdoemt. Wieler- én sportmusea zijn niet rendabel te maken. Subsidiepotten zijn leeg. Bedrijven houden de houden de hand op de knip. Geen doemdenkerij maar realiteit. Zoals in Lelystad, waar onder de ronkende naam ‘Het Nationaal Sportmuseum’ het licht zag. Voormalige sporthelden schonken hun diep gekoesterde sportattributen. Niet veel later sloot het museum de deuren. Volgens hardnekkige geruchten werden de sportrelikwieën op een veilingsite geplaatst, waar een Olympische kampioen als Jan Wienese zijn skiff mét riemen waarmee eeuwige Olympische roem mee werd behaald, terug kon kopen. Als dat een les was geweest, zijn ze in Twente het slechtste jongetje van de klas. Daar ging drie jaar geleden een project van start met de naam ‘Huis van de Wielersport’. Wat namen betreft, geen gebrek aan fantasie. Wielervedetten in ruste en andere schonken belangeloos hun memorabilia. Geld en fondsen werd ingezameld, waarmee het complete wielerarchief van Wim van Eijle werd aangekocht.
De ‘collectie Van Eijle’. Wat foto’s, boeken, jaargangen enzovoort betrof, het grootste in zijn soort. Geroemd om zijn compleetheid. En voor iedere journalist, schrijver en wielerliefhebber altijd toegankelijk.
Niet veel later liet het Huis van de Wielersport via een persberichtje weten dat het hele project afgeblazen werd. Financieel niet rond te krijgen. Dat de geschonken spullen in de opslag zijn beland, was ter kennisgeving.
Wielermusea dus. Alleen in België en Italië, waar ‘de koers’ een vorm van religie is, weten ze zo’n museum overeind te houden. Vraag niet hoe. Stuyfssportverhalen vorig jaar aanwezig in het Museo del Cyclismo Gino Bartali, gevestigd in Porte a Ama, Toscane. Wat wielermuseum betreft het mooiste in zijn soort. Een schatkamer geheel opgedragen aan Gino Bartali. En niet alleen aan de voormalige campionissimo. Het Museo toont ook een indrukwekkende collectie Italiaanse koersfietsen, van 1900 tot diep jaren vijftig. Een must voor iedere liefhebber. Dat het Museo via een flinke subsidie wordt overeind gehouden, liet het gastenboek even zien. Hooguit dertig bezoekers per week.
Pieter Buijsman en Hans Middelveld, zomaar twee collectioneurs met een indrukwekkende verzameling koersfietsen en aanplakbiljetten, peinzen er dan ook niet over om ook maar één stuk uit hun collectie weg te schenken aan zo’n toekomstig museumpie. Gelijk hebben ze. Verzamelaars behoren dan ook privé van hun spullen te genieten. En als de tijd rijp is, verkoop het of doe zoals Stuyfssportverhalen. Die schenkt, ter zijner tijd, zijn koers- en stayersfietsen en andere memorabilia geënt op de geschiedenis van het hoofdstedelijke wielrennen, aan het Amsterdams Historisch Museum. Waarmee de toekomst verzekerd is.
Foto’s: Het Museo del Cyclisme Gino Bartali.
Recente reacties
Ron Smit op 2026 Jan Quax op 2026 Stuyfssportverhalen op Bertus Raats overleden Ger Slop op Bertus Raats overleden Hans van Bon op Het vergeten graf van Piet Dic…
