Acht seizoenen achter de zware motor gereden. Garantie voor genoeg verhalen: maar dan alléén de leuke. Nico Been, inmiddels 72 jaar, kijkt met veel plezier terug op zijn stayerscarrière. De opmaat hiervoor was zijn debuut begin jaren zeventig. Waar hij, als redelijk goed amateur, in Sportpaleis Ahoy zijn debuut maakte achter de motor.
Als beginnend stayer heb je niet zoveel te vertellen. Nico Been kreeg dan ook gangmaker Gerrie Pelser toe bedeeld. De laatste, beschikkend over een motor met veel ‘abri’, kende twee makkes: tijdens de koers durfde hij niet achterom te kijken. En erger, hij was bang voor té hoge snelheden.
Nico Been, was vaak de klos. Nu ziet hij daar de humor van in en levert dat hilarische anekdotes op. Hoe Been, door baanmanager Jan Derksen werd gevraagd, voor de prestigieuze Grote Prijs van Amsterdam. Been kreeg gangmaker Pelser. En je voelt hem al aan komen. Tijdens de koers kon Been schreeuwen zo hard hij kon, dat het harder moest, het leverde bij zijn gangmaker alleen maar angstige momenten op. De man schudde steevast zijn hoofd van nee.
Als stayer moet het je allemaal gegund worden. Moet je mazzel hebben. Nico Been, een degelijke stayer kreeg die niet altijd. Niet dat hij nu gefrustreerd is, wel nee. Maar toch… Zoals die ene winter midden jaren zeventig. Been, trainend op de weg, had een contract voor een stayerskoers op de winterbaan van Dortmund. Aan de start toppers als een Sercu en Dieter Kemper, renners die gerouleerd uit de Zesdaagsen kwamen. Daar kon je volgens hem niet tegen op. Evengoed bleef de schade beperkt tot twee ronden achterstand. Volgens het magazine Wielersport kwam Been in ‘het spel’ niet voor. Logisch als je alleen op de weg en in de bittere kou had getraind.
Nico Been, een subtopper, in 1975, achter de inmiddels hoogbejaarde gangmaker Bertus de Graaf, (zie foto) nationaal kampioen stayeren, en verbrak een jaar daarvoor het werelduurrecord achter de motor. Dat laatste, georganiseerd door Harry Mater. Martin Venix was de beoogde recordbreker maar die viel weg. Die kon niet.
Midden in de winter werd Been door baanmanager Jan Derksen benaderd, om dat record aan te vallen. Twee dagen later, op de winterbaan van Wenen, amper getraind verbrak de Groninger deze met ruim twee kilometer.
De Weense baandirecteur Dusika gaf Been de mondelinge belofte dat hij alle stayerskoersen gehouden dat jaar, op zijn baan mocht rijden. Waarop manager Jan Derksen, achter zijn rug, een stok voor stak, want die vertelde later aan Dusika dat Been gestopt was. Een flagrante leugen. Ongetwijfeld had Derksen andere, zakelijke belangen. Evengoed had Been genoeg contracten voor de Duitse wielerbanen. Naast het stayeren verdiende Been zijn geld als criteriumrenner.
Dat laatste moet niet té licht worden opgevat. Criteriums in de jaren zeventig waren vaak slopend. Anno nu, verwondert het Been, dat aan de start van dat soort koersen ook collega stayers die tot de top behoorde, maar nauwelijks zo’n koers uit konden rijden. Waarom deze stayers wel de grote koersen kregen daar heeft Been nu zo zijn eigen gedachten over. Nico Been, pratend met een mooi Groningse tongval, maalt daar nu niet meer om. Dat was geweest. Alleen de mooie herinneringen beklijven aan hem.
Been’s zoete herinneringen
maart 23, 2018 — StuyfssportverhalenStayerslegende Jan Pronk overleden
maart 17, 2016 — Stuyfssportverhalen
Hoewel hij prachtig kon vertellen over de wereldkampioenschappen waar hij aan mee deed, herinnerde bij hem thuis niets aan zijn glorieuze stayersverleden. Alleen een vaas staand op de schoorsteen en geschonken door de gemeente Alkmaar was het enige stoffelijke bewijs van zijn wereldtitel stayeren, behaald in 1951. Hans Middelveld, regelmatig bij Jan Pronk op visite, verbaasde zich daar altijd over. Over stayerslegende Jan Pronk dus. In 1951 de sterkste ter wereld. Jan Pronk de laatste schakel met een glorieus verleden.
Hans Middelveld omschrijft hem als een ‘gouwe vent’, menselijk, geïnteresseerd in anderen, en tot het laatst scherp en staand midden in het leven. Dik over de negentig jaar, brak Pronk zijn heup, en herstelde daar goed van. Hij reed nog auto, onderstreept Middelveld de mentale en lichamelijke conditie van Pronk.
Jaap Oudkerk bevestigt dat. Oudkerk, zelf een gewezen wereldkampioen, had een uitstekend contact met Pronk. Collega’s onder elkaar. ‘Ik kon goed met hem praten over het stayersvak’, vertelt Oudkerk. ‘Wij konden uren praten over wielerbanen, gangmakers en renners.’ Pronk wist nog álles. Jan was ook een jeugdidool van mij. Als jochie zat ik met mijn ouders in het Olympisch Stadion Jan aan te moedigen. Neem van mij aan dat Jan een geweldige stayer was,’ gaat Oudkerk verder. ‘Een wereldtopper.’
Dolf Verschuren, Timoner, Lamboley, Frosio, en Leseur, de concurrenten van Pronk, waren dan ook stuk voor stuk topstayers. Het was de laatste lichting van een grootste tijd die nooit meer terugkwam. In dat rijtje behoort ook Jan Pronk. In de jaren na de oorlog behoorde Jan tot de beste rolrijders ter wereld. Vooral tijdens de wereldkampioenschappen behoorden de combinatie Jan Pronk/Frits Wiersma tot dé favorieten. In vijf wereldkampioenschappen zat Jan akelig dicht bij de titel. In 1947 werd de kleine Noord-Hollandse rolrijder derde. Het zilver pakte Jan in 1949, 1950 én 1954.
In 1951 kreeg Pronk eindelijk waar hij recht op had, want de regenboogtrui werd om zijn ranke schouders gehesen. Een wereldtitel waar hij zijn hele lange leven plezier van had. En dan te bedenken dat stayeren niet echt zijn roeping was. Jan Pronk was en voelde zich een echte sprinter. De man was geen programmavulling. In 1939 deed Pronk mee aan het wereldkampioenschap sprint, waar hij in de achtste finale uitgeschakeld werd. Pronk had de pech om in een heel sterke lichting te zitten. Concurrenten Jan Derksen en Arie van Vliet waren een maatje te groot. Na de oorlog werd Jan Pronk stayer om den broden. Met succes. Jan Pronk, de oudste nog levende wereldkampioen, én acht keer nationaal kampioen, overleed gisteren op de gezegende leeftijd van bijna achtennegentig jaar.
De medaille ligt ergens in een laatje
augustus 10, 2012 — Stuyfssportverhalen
Wat een feest was dat in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt. Buurtbewoner Leijn Loevesijn, nog maar net negentien jaar jong, schreef wielergeschiedenis. Samen met maatje en clubgenoot Jan Jansen werd op de Spelen van Mexico, 1968 zilver behaald. Het tandem Loevesijn-Jansen met ‘aandrijfmotor’ Leijn, achter de kont van stuurman Jansen. In een sterk deelnemersveld werd de tweede plaats behaald. Een prestatie die op zijn waarde ingeschat moet worden. Heel eervol. Meer zat er namelijk niet in. Tegenstanders en winnaars de Fransen Trentin en Morelon, beroepsamateurs, beheersten al jaren de tandemdiscipline. De Fransen waren een maatje te groot voor het Nederlandse koppel. Maakte ook niks uit. Het zilver was meer dan waarop gehoopt was. Bondscoach Jan Derksen was ieder geval euforisch.
Het was Derksen die niet alleen het sprinttalent van Loevesijn ontdekte, maar ook aan de basis stond van het succesvolle koppel. Een jaar voor ‘Mexico’ bestond de combinatie Loevesijn/Jansen nog niet. Jansen zat op de tweezitter met Wim Koopmans. De laatste werd betrapt op dope, wat voor de Rotterdammer letterlijk het begin van een menselijke tragedie werd. Exit voor Wim, maar mazzel voor de piepjonge aanstormende Loevesijn. Leijn werd door bondscoach Derksen ijlings gedropt achter de rug van de door de wol geverfde sprinter Jansen. Een zilveren greep. Het Olympische wielersucces werd in de kranten bejubelt met zeskolomskoppen.
In Amsterdam, bakermat van de jongens, want beiden lid van wielerclub Olympia, ging het succes niet ongemerkt voorbij. 
Na terugkomst in de Spaarndammerbuurt, thuisbasis van Loevesijn, werd een grootse ontvangst voorbereid. Met drumbands voorop volgde een zegetoer door de buurt. Een jaar later kon Derksen op zoek naar een nieuwe aandrijver. Loevesijn, besloot munt te slaan uit zijn sprinttalent.
Als profsprinter kende de Amsterdammer een redelijke carrière want werd in 1971 wereldkampioen. Vijf jaar later borg Loevesijn de koersfiets op. In de burgermaatschappij vond Loevesijn zijn weg als werkvoorbereider bij de dienst ‘Waterbeheer en riolering’ van de gemeente Amsterdam.
Leijn Loevesijn nu drieënzestig jaar oud, weet niet precies waar hij zijn zilveren plak heeft gelaten. Ergens in een laatje, zoals hij dat onverschillig vertelt. En dat is natuurlijk een pose. Want anno nu is de gewezen champ nog steeds héél trots op zijn Olympische succes. En het is meer dan veertig jaar geleden. Maar nog steeds heeft Loevesijn contact met Jan Jansen. Old soldiers never die, helemaal niet als ze gezamenlijk de Olympus beklommen hebben.
Recente reacties
Robert Pijcke op Boek Ronald Rol op ‘Het is één grote bende’ Jan Quax op Geheimen Jan (van WAAIERS) op Ingestraald Stayer Guillermo Tim… op Stayerslegende overleden
