Le Coup de Pistolet signal du Départ

Copy2 of wkfina1907fotograafIn zijn hand rust een startpistool, die hij achteloos achter zijn rug afvuurt. Een man met een té kleine bolhoed, waar Oliver Hardy patent op had,  had daarmee het startschot gegeven. Op een zondagmiddag  op de Parijse Vélodrome Buffalo ergens in 1905, neemt de tandemrace een aanvang. Op het moment suprême gebeuren er meerdere dingen tegelijk. Terwijl het vuurwapen een klein rookwolkje uitspuugt, renners hun beenspieren spannen, publiek nog even behaaglijk over de balustrade hangt, drukt een fotograaf de sluiter van zijn toestel in. Waarom de fotograaf van dienst dát plaatje schoot zal altijd een raadsel blijven. Had hij nog een glasplaat over? Deed hij dat uit balorigheid? Per ongeluk? Maakt ook niks uit. Met zijn actie bezorgde hij namelijk het nageslacht een aardig tijdsbeeld van het prehistorische baanwielrennen.  walthouransicht
‘Eén foto zegt meer dan duizend woorden’,  om een stoffig spreekwoord af te poetsen, wordt maar weer eens bevestigd. Want houten tribunes bevolkt met voornamelijk mannen. Tussen platte petten en andere hoofddeksels ook een vrouwenhoed.  De eigenaresse, een eigenaardig soort duivenplatje op haar hoofd,  beschikte óók over een ijzeren maag én stalen zenuwen. Baankoersen, zo’n honderd jaar geleden, een ruig spektakel, waar alleen  liefhebbers van het kaliber ‘ruwe kerels’ op af kwamen. Krakende, brekende botten en opspattend bloed hoorden er dan ook bij als de programmaverkopers aan de poort van de wielerbaan. Of anders belandde er wel een gangmaakmotor midden in de tribunes.    
In 1903 mocht dan de Tour de France zijn première beleven, dat neemt niet weg dat Bobby Walthour populairder was dan de rondrit door Frankrijk. Het grote, met de hand beschilderde reclamebord laat het volk weten dat Bobby in zeventien koersen evenzoveel overwinningen boekte. De Amerikaanse stayer, wereldkampioen in 1904 en het jaar daarop,  had dat allemaal te danken aan Cycles JC, dé fiets waarop Walthour achter de gangmaakmotor jakkerde.
Copy of buffalobaanDe maker van de foto, lang en breed bij zijn Heer, is totaal vergeten. Maar zijn product blijft voor het nageslacht ieder geval bewaard. En wie dé belangrijkste figuur op de foto is? Dat waren niet de renners, en al helemaal niet die ene zich ongetwijfeld belangrijk voelende bobo met zijn pistool. Er is namelijk maar één die de geschiedenis getrotseerd heeft. Dat is en was die andere fotograaf met zijn houten kiekkast nog in de handen. Met gefronste blik, puntsnor, en strak gesteven nekboordje van het type ‘vadersmoordenaar’ werd hij, wat Stuyfssportverhalen betreft, voor altijd gevangen op één van de mooiste foto’s ooit.

Foto 1: Le Vélodrome Buffalo

Foto 2: Bobby Walthour op zijn JC-karretje.

Foto 3: Le Vélodrome Buffalo, met onderin de stadionomroeper.

‘Wie redt het blanke ras…’?

Ga er maar aan staan! Heb je als zwarte bokser in het gesegregeerde Amerika alle  vernederingen doorstaan wordt je in het zogenaamde ‘verlichte’ Europa als een soort imbeciele rariteit behandelt. Joe Jeanette en Sam McVea de eerste lichting afro-amerikaanse pugilisten die begin twintigste eeuw de oceaan overstaken, hadden niet alleen eelt op hun knuisten maar ook op de ziel.
Op het oude continent, om precies te zijn in Parijs, viel voor Joe en Sam het grote geld te verdienen. Hun primeur vond plaats in maart 1909. Door discutabele beslissingen van de ringrechter verloor Jeanette zijn eerste Europese gevecht van McVea. Twee maanden later was er de grote revanche. In het Cirque de Paris, waar de partij plaatsvond, was geen plaats voor de ‘gewone’ man. De exorbitante toegangsprijzen konden alleen door de happy few worden opgehoest.
Het publiek, voornamelijk mannen in jacquet en smoking, waaronder baron de Rothschild, maar ook de massaal uitgerukte sportpers, konden de rest van hun leven zeggen dat ze er bij waren geweest. De partij Jeanette versus McVea ging namelijk de geschiedenisboeken in als de langste ooit. Negenenveertig lange en slopende rondes van drie minuten waren  McVea en Jeanette aan elkaar gewaagd. Door opgave van Sam McVea, want uitgeput, werd Jeanette winnaar.
 Joe Jeanette, vuistvechter afkomstig uit Hoboken, New Jersy, zoon van een smid, werd met zijn overwinning mateloos populair in Frankrijk. Een bedenkelijke roem. Dat Joe het startschot mocht geven voor een belangrijke en drukbezochte wielerkoers was fijn voor hem. Minder was dat hij aangekondigd werd met ‘den neger Jeanette’.
Ook de pers liet zich niet onbetuigd. Als het Franse journaille net zo over Jeanette schreef als de Nederlandse sportpers, dan moet het voor Joe een helse tijd zijn geweest. Leo Lauer, namens de Revue der Sporten aanwezig bij het ‘gevecht van de eeuw’, betitelde Mc Vea en Jeanette als ‘die zwartjes’. Voor Leo was het sowieso een schokkende avond. ‘Wij blanken betekenen niets meer. De beste pugilisten zijn negers.’ Tikte hij op zijn schrijfmachine, om zich vervolgens af te vragen: ‘Waar toch die blanke is, om den handschoen op te nemen om de eer van het blanke ras te redden.’
Arme Joe. De Europese pers moest eens weten. Drie jaar voor zijn Europese debuut was de zwaargewicht in het grote geheim getrouwd met zijn grote liefde Adelaide Atzinger: een blanke boerendochter. Nadat het geheim uitkwam, werd de familie Atzinger uit de witte gemeenschap verbannen. Na zijn afscheid van de ring, in 1918, ging Joe in zaken.
In  thuisstad Jersey City  begon de voormalige champ  een sportschool en een autoverhuurbedrijf. Jeanette werd in tegenstelling tot veel van zijn vroegere collega’s een succesvol zakenman. Na een gelukkig huwelijk van meer dan vijftig jaar stierf Joe thuis. Joe Jeanette die binnen én buiten de ring zijn hele leven lang tegen racisme vocht, werd 79 jaar.
En mocht Edgar Davids zich in de pers nog eens beklagen over vermeend racisme, laat hij dan even denken aan jongens zoals Joe Jeanette  en Sam McVea…

Foto 1: Het publiek, voornamelijk mannen in jacquet en smoking
Foto 2: Joe Jeanette, mateloos populair in Frankrijk lost op het Velodrome Buffalo in Parijs het startschot. 
Foto 3: Jeanette neergehaald door McVea in hun eerste gevecht.

Foto 4:’Eén  foto zegt meer dan duizend woorden’, om maar even een lullig gezegde af te stoffen. Voorjaar 1914, de weging voor het  gevecht tussen George Carpentier en Joe Jeanette.   George Carpentier won 109 wedstrijden, was behalve Europees- ook meerdere keren wereldkampioen, en verloor in zijn loopbaan slechts 14 keer. Joe, strak in de lens van de camera kijkend, zie je duidelijk denken ‘over mijn lijk’:   Joe Jeanette gaf  George ‘van Jetje’. 

 Lees ook: http://stuyfssportverhalen.com/2009/11/22/joe-jeannette/ Bron: Revue der Sporten jaargang 1909, en 1914, de site van Sabrine Jeanette, Joe’s achternicht. 

error: Inhoud is beschermd!