Een circusact. Dat was de worstelsport eind negentiende eeuw. Weekblad De Clown had dat goed begrepen. Het allereerste nationale kampioenschap worstelen werd georganiseerd door een ‘satiriek humoristisch weekblad’. Tussen de goochelaars, het doorgezaagde weesmeisje, jongleurs, trapezewerkers, gedresseerde apen en clowns sloegen de gespierde jongens in hun kruippakje geen raar figuur. Circusdirecteur Corty Althof, fijne neus voor spektakel, wist dan ook precies hoe je het Paleis voor Volksvlijt vol kon krijgen. Althof liet de stad dichtplakken met affiches voor een worstelpartij tussen de Turk Memish en lokale favoriet Dirk van den Berg. Vanuit de Jordaan, de Oostelijke Eilanden en andere volksbuurten toog het proletariaat massaal naar het Paleis op het Frederiksplein.
Was het worstelen sinds de oudheid streng gereglementeerd, niet in Nederland. Daar werd niet zó nauw gekeken. De mannen in de ring deden maar wat. ‘De Clown’, een vooruitziende blik op rottigheid, drukte op de voorpagina nog maar eens de spelregels af. Dat één van de laatste regels was dat ‘het publiek beleeft verzocht wordt geen advies aan de deelnemers te geven’, werd natuurlijk massaal aan laarzen gelapt. Gelukkig maar, want het liep fijn uit de hand. Waarvan de Turk, niet vies van een provocatie, hét beslissende voorzetje had gegeven.
Memish, meer spieren dan bescheidenheid, had dagen voor de partij tegen journalisten geroepen dat Dirk duizend gulden kreeg als hij won. Om in één adem te vervolgen dat zijn tegenstander dan ook meteen ‘de kampioen van de wereld was’. Dirk, een tweeëntwintig jarige, simpele maar oersterke slagersknecht met een schamel loontje van hooguit twintig piek in de maand, stond dan ook op scherp. Dirk had zin.
Dat Amsterdammers tolerant zijn is natuurlijk geleuter. Helemaal niet in 1894. Memish was daarom gewoon een hoogstverdachte oetlul, die strak in de gaten gehouden diende te worden.
Ondanks die controle haalde Memish, na een half uurtje worstelen, wél Dirk onderuit. Waarbij de slagersknecht maar met één schouder de grond raakte. Met een theatraal gebaar riep de scheids de Turkse vechter tot winnaar uit. Dan gebeuren spannende zaken. Het smeulende vonkje van opwinding, vooroordeel en chauvinisme dwarrelt in een vat buskruit. De afgeladen tribunes ontploft.
In het licht van gaslantaarns en tussen wolken sigarenrook door was vanaf de tribunes duidelijk gezien dat Van den Berg niét met twee schouders de mat raakte wat reglementair staat voor ‘verloren’.
En dat wordt niet gepikt. Hun Dirkie was bestolen. Vanaf de goedkope rangen stormen supporters van Dirk massaal de ring in. Memish, niet van gisteren, nam onmiddellijk de vlucht naar zijn kleedkamer. Achternagezeten door het Mokumse grauw. Terwijl Memish via de achteruitgang van het Paleis weg was geslopen, wist Dirk van de Berg de brand bij zijn supporters te blussen. Een dag later vroeg een journalist in de kolommen van de Courant zich vertwijfeld af of de scheidsrechters én de jury niet beter vervangen konden worden door iemand uit het publiek.
Foto’s: Dirk van de Berg. Het Paleis voor Volksvlijt. Bron: Stadsarchief Amsterdam, de Courant Nieuws van den Dag.
