Stuyfssportverhalen

Sportscholen kunnen niet meer zonder. En voor wielrenners is het dé manier om tijdens slecht weer hun conditie op peil te houden. In 1904 beleefde Nederland de primeur van de hometrainer. Met dank aan een obscuur variéténummer.

Dwergen, jongleurs, de sterke man, acrobaten, dompteurs, het doorgezaagde weesmeisje, én de vrouw met de baard. Frits van Haarlem had ze allemaal naar Carré gehaald. Maar wat hij nu op zijn bühne had was voor Amsterdam, maar ook voor Van Haarlem, dé variétékoning anno 1904, een echte primeur. Alleen Frankrijk had het eerder gezien. En nu was het in Nederland. Dat kostte Frits wel een aardige duit maar dan had hij wél iets te bieden: een duel tussen Jimmy Walthour en Dolly Warden, een wielrenner versus een renpaard. Ieder avond, een week lang. Kom dat zien, kom dat zien! ‘Schitterende voorstelling, Wielrennen op ’t Tooneel, de laatste Amerikaanse noviteit’ kopte de advertentie in het Nieuws van den Dag.
De Amsterdamse bourgeoisie, dol op sensatie, werd op haar wenken bediend. Een schuimbekkende knol tegen zo’n rare wielrenner. In Carré verscheen, zoals een journalist van het Nieuws van den Dag beschreef, ´een toestel gevormd door drie cylinders die door de voorstuwende beweging van het rijwiel uiterst snel in tegenovergestelde richting worden gedraaid´. Waarmee de introductie van de hometrainer een feit was. Dolly Warden, bereden door een zekere Kreamer, rende zich de schompes op een soort lopende band.
Volgens de journalist van dienst waren beide toestellen aangesloten op een grote ronde schijf met wijzers waarop het publiek de race kon volgen. De fantasie van de scribent nam gelijke tred met de snelheden op het toneel. ´De tijd zal niet ver weg zijn dat races niet meer gehouden zullen worden in open veld in weer en wind, maar binnenskamers´, pende hij ijverig.
Na de dressuur van babyolifantjes, besprongen door honden, én het optreden van Martinnetti & Grossi, ‘de beste kunstwielrijders ter wereld’, was het de beurt aan Walthour en Dolly Warden voor een race over achthonderd meter. Walthour, wiens tweelingbroer Bobby als stayer furore maakte, werd door Dolly met drie seconden geklopt. Het valt niet geheel uit te sluiten dat de race door Van Haarlem geregisseerd was. En dag later de ‘grote revanche’, liet hij, via een advertentie in de krant weten. Ook lokale wielrenners die zich geroepen voelden het tegen Dolly op te nemen, waren van harte welkom maar wel eerst even melden bij de directie van Circus Carré.
Ongetwijfeld kreeg beroepsrenner Kobus Vrouwes een aardige zak geld, want ook Kobus zette zijn reputatie op het spel en ging het duel aan met Kramer en zijn knol.
Zowel Jimmy Walthour als Vrouwes zijn weggezakt in de krochten van het wielergeheugen. Wat bleef was de hometrainer.

Foto 2: Kobus Vrouwes

Foto 2:  Hometrainwedstrijd in het Berlijn van 1909 met links Robl, Willy Arend en Peter Gunther.

Bron: Nieuws van den Dag oktober 1904, Revue der Sporten jaargang 1909.