Stuyfssportverhalen

Ver voor het begrip F-Side flikten ze het toch maar. De jongens van de ‘derde rang’! En die zaten nergens mee. Trendsetters. Een voorbeeld voor de modale hedendaagse  hooligan. De Derde Rang, op de Amsterdamse Zeeburgwielerbaan dé tribune voor, laten we zeggen,  de toffe jongens. Door de altijd aanwezige politie, blanke sabel onder handbereik, strak in de gaten gehouden. De derde rang, stuiver entree en bevolkt met bootwerkers van Kattenburg en andere volksbuurten. Rauw volk met eeltige knuisten opgedaan in de haven. Zes dagen van twaalf uur het lijf afbeulen. En op de Dag des Here kon mijnheer de dominee mét zijn bijbel hun rug op. De  stayerswedstrijden op de Zeeburgerwielerbaan lonkten dan. Voor aanvang van de koers eerst de dorst lessen in de herberg van Jaap Hannes, gelegen aan de Zeeburgerdijk. Om daarna in kennelijke staat  de tribunes van de wielerbaan op te zoeken.  De stemming zat er per definitie altijd goed in. Ook tijdens die ene stayerskoers hoogzomer 1913. De Vlaamse renner Victor Tubbax in een match tegen ene Huub Mulckhuyse.
Was deze koers nou maar regulier verlopen… Maar daar krijgt die Tubbax’ gangmaker na vijf ronden motorpech. Reglementair een nieuwe start. Niet bij die sukkels van een  lokale jury. Prompt begon de haan van de oproer op de derde rang te kraaien. Terwijl Mulckhuyse ronde na ronde uitloopt, bestormen bootwerkers en cargadoors, tuk op een verzetje, het middenterrein: doel de jurytent. Dat het rondebord én de koperen bel sneuvelden, was voorzien.  Spannend werd het nadat stukken hout richting voortrazende motor van Mulckhuyse werden gesmeten.
De jongens van de Derde Rang, gepokt en gemazeld in de havens en volksbuurten, hoefde  je  geen kunstje flikken. Texas Tex deed dat een jaar later toch. Met bijna fatale gevolgen. Texas Tex en zijn indianen van de prairies, kwamen met een wildwestshow naar de hoofdstad. Optreden op de Zeeburgbaan. De stad, volgeplakt met affiches, waarin Tex het grauw een sensationele wildwestshow beloofde.
Tex ging namelijk, op zijn knol,  een race aan tegen een gangmaakmotor. Plaats van handeling de beruchte en stampvolle  wielerbaan aan de Zeeburgerdijk. Aanvang twee uur.  Nadat om vier uur de show nog niet was begonnen, brak de pleuris uit.
Terwijl het hoempaorkest op het middenterrein dapper bleef doorspelen, plaatste de Derde Rang dé beslissende aanval op Tex en zijn indianen. ‘Een ernstig gevecht brak los’, zoals de Courant Het Nieuws van den Dag het beschreef. Nadat Tex,  zittend op zijn paard, eerst  met zijn lasso  de menigte had afgeranseld, trok hij zijn colt. Tex werd vervolgens met stukken hout, afkomstig uit de wielerbaan van zijn paard gerost.  Om daarna bijna te bezwijken onder de trappen en slagen van, zoals de journalist vilein beschrijft, ‘de verwoede wielerliefhebbers’.
Texas Tex, afkomstig uit het Wilde Westen, overleefde outlaws, duistere saloons, op hol geslagen kuddes, maar op de Zeeburgbaan, werd die westernrukker even een lesje gelezen. Met dank aan de jongens van de Derde Rang.

Foto 1: De Zeeburgbaan anno 1908. V.l.n.r. Hendrik Hayck, Nijland, Gerrits en Tulleken. Een jaar later verongelukte Hayck, inmiddels gangmaker, op de wielerbaan van Keulen. Foto 2: Huub Mulckhuyse.

Bron: Stadsarchief Amsterdam.